Erotika

Jani Ricos

Përktheu: Eleana Zhako

124 faqe
800 lekë

Përmbledhja poetike e Janis Ricosit, me titullin “Erotika” që i prezantohet lexuesit, është kuintesenca e gjithë krijimtarisë së tij lirike-erotike. I shkruar në fillim të dhjetëvjeçarit të fundit të jetës së tij, ky vëllim, ndryshe nga vëllimet e tij të mëparshme poetike, shquhet për modernizmin e theksuar, për lakonizmin artistik, formën minimaliste, ku gjallon një numër i pafundmë figurash, simbolesh mitike e biblike dhe elementesh natyrore. “Erotika” ndahet në tri pjesë, të cilat që në titull përçojnë veçanësinë e stilit dhe përmbajtjes së tyre. Pjesa e parë që përbëhet nga 44 poezi të shkurtra, ka si titull “Suitë minore në të kuqe maxhore”; pjesa e dytë është një poemë strofash të shkurtra, me titullin “Trup lakuriq”; ndërsa pjesa e tretë, “Fjala mishtore”, i afrohet më tepër prozës poetike, dhe përfshin 12 shkrime poetike.
“Erotika” është e zhveshur nga miklimet poetike, ka spontanitetin e erotizmit të pastër, burimor. Poezitë e tij flasin për ngjizjen mishtore, për frikën e humbjes së të dashurës, për mrekullinë e aktit erotik, për botën parë me sytë e dashurisë. Përshkrimet e tij janë tejet të gjalla, tejet tunduese, tejet të prekshme dhe të pakapshme njëkohësisht. Lexuesi shqiptar do të njohë një Ricos të zhytur kokë e këmbë në dashuri, një Ricos panteist, në poezitë e të cilit shpirti erotik gjallon kudo, në fruta, në sende, objekte, peizazhe, pemë, zogj etj. Në një intervistë Ricosi shprehet që erotizmi i poezive të tij, është antidoti ndaj zvetënimit të pamëshirshëm, që sjell koha dhe rreshkja e trupit. Poezia e Ricosit është provokuese deri në asht. Ajo shenjon ndërthurjen e pazgjidhshme mes fjalës e trupit, e cila mishërohet mjeshtërisht, që në poezinë hyrëse.

Category:

Rreth autorit

Janis Ricos

Janis Ricos

Janis Ricos (1909 – 1990), nuk është aspak i panjohur për lexuesin shqiptar. Një pjesë e madhe e veprave të tij poetike, janë sjellë në gjuhën shqipe gjatë një periudhe të rëndësishme kohore, gati pa ndërprerje, me pikënisje librin “Mëhallat e botës”, përkthyer nga Spiro Çomora, më 1961. Ajo çka e bën të dashur poezinë e Ricosit për përkthyesit shqiptarë, është fqinjësia me Greqinë, fryma e majtë e poezive, larmia e tematikave të tij, lirizmi mallëngjyes dhe bashkërenditja krahas poetëve më të njohur botërorë. Ricosi është ndër poetët grekë më të përkthyer dhe bashkë më dy nobelistët grekë, Odhiseas Elitis dhe Jorgos Seferis, përbën poetin e tretë grek, i cili ishte në prag të Nobelit, por që për shkak të frymës së theksuar politike të poezisë së tij, mbetet “nobelisti i panominuar”. Por, porsi poetët, Pablo Neruda (1953), Bertolt Brecht (1954), Luis Aragon (1957), Kostas Varnalis (1959) dhe piktori Pablo Pikaso (1962), Ricosi, do marrë në vitin 1977, “Çmimin Ndërkombëtar të Paqes Lenin”, i cili ishte çmimi më madhor i Bashkimit Sovietik dhe ekuivalenti i Nobelit.
Në vëllimin poetik, që i prezantohet lexuesit shqiptar, nga Shtëpia Botuese “Dituria”, me titullin “Erotika”, poezia e tij i largohet frymës së theksuar politike, që karakterizon krijimtarinë e tij të viteve më të hershme, dhe i kushtohet Erosit, Imerodit, dashurisë mishtore, mallit për të dashurën, gjumit dashuror pas dashurisë. Në fund të të gjashtëdhjetave të tij, gati dhjetë vite para vdekjes së tij, Ricosi do i falet Erosit me përdëllimin e një besimtari të përbetuar. Kërkon të sfidojë nocionin e kohës, këtij Polifemi gllabëritës, përmes verbimit të tij me shigjetën e dashurisë. Dashuria për poetin nuk ndalet as në gjumë. Porsi lumi, ajo rrjedh vazhdimisht dhe merr me vete gjithë pemët e gjithë zogjtë.

Rreth përkthyesit

Eleana është diplomuar për gjuhë shqipe dhe letërsi në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë, në Universitetin e Tiranës; ka kryer fakultetin për Studime Europiane dhe Ndërkombëtare në Universitetin Panteion të Shkencave Sociale e Politike të Athinës. Më pas është specializuar për të Drejtën e Mjedisit dhe Energjisë, në Universitetin Katolik të Leuvenit në Belgjikë. Ka punuar në Bruksel, për një periudhë, në institucionet e Bashkimit Europian, si asistente e eksperte në fushën e mjedisit dhe energjisë, diplomacisë dhe integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian. Gjatë viteve të fundit është angazhuar kryesisht me projekte kulturore në Shqipëri dhe Greqi. Është në vitin e fundit të specializimit për Studime Teatri, në Universitetin e Hapur të Qipros. Aktualisht jeton në Bruksel. Autore e një sërë artikujsh kulturorë, tregimesh të shkurtra, esesh, Eleana Zhako është edhe përkthyese e autorëve të ndryshëm, shqiptarë e grekë. Përkthime nga shqipja në greqisht: Ndërhyrjet e Z. Shyti nga Ardian Vehbiu; Fluturimi mbi Teatrin Kombëtar të Kosovës nga Jeton Neziraj; Virgjëresha e Betuar nga Elvira Dones, Festivali Kulturor i Athinës. Nga greqishtja në shqip ka përkthyer veprën “Vdes siç vdes një vend” të Dimitris Dimitriadis, Zenit (2015), që u vu në skenën e Teatrit Kombëtar, Tiranë, në shtator 2017. Të tjera përkthime në proces: Ο ευαγγελισμός της Κασσάνδρας (Ungjillëzimi i Kasandrës) Ασκητική (Asketika) nga Niko Kazanxaqis Η λάσπη (Balta) nga Kristo Armando Gjezo Ka botuar përmbledhje poezish nga autorë grekë në revista letrare dhe elektronike.